Cần sa là một dược thảo đã được nhiều dân tộc biết đến từ hàng ngàn năm trước, nhưng do đặc tính kích thích thần kinh nên trong thế kỷ 20 hầu hết các quốc gia đều xếp nó vào loại ma túy cấm sử dụng.
Tuy nhiên lợi ích hay độc hại là đề tài tranh luận còn kéo dài, vì thực tế trong những năm gần đây cần sa là chất được tiêu thụ bất hợp pháp, hầu hết bằng hình thức hút đối với khoảng 5% dân chúng trên thế giới tuổi từ 15 đến 65. Do đó nhiều tiểu bang ở Mỹ có khuynh hướng nới lỏng sự cấm đoán trong khi theo luật liên bang thì cần sa vẫn bất hợp pháp.
Năm 1996, California là tiểu bang đầu tiên cho phép sử dụng cần sa nhưng chỉ với mục đích y khoa. Qua nhiều tranh luận và vận động, tới cuộc bầu cử Tháng Mười Một, 2016, Dự Luật 64 được cử tri bỏ phiều chấp thuận (57%/43%) và từ ngày đầu năm nay, tiểu bang California mới chính thức cho phép người lớn trên 21 tuổi được sử dụng cần sa vào mục đích tiêu khiển,
Hiện nay có 8 tiểu bang khác cho phép dùng cần sa vào mục đích tiêu khiển, đó là Alaska, California, Colorado, Maine, Massachusetts, Oregon, Washington. Ba mươi tiểu bang khác quy định những điều kiện cho dùng cần sa vào mục đích y khoa. Thương mại cần sa được xem là một ngành hoạt động có lợi nhuận cao và đang phát triển mạnh ở những nơi này. Tại California, hơn 70 cửa hàng bán cần sa đã được cấp phép mở và con số này dự đoán sẽ còn tăng thêm nhiều hơn nữa.
Nhưng chỉ ba ngày sau khi California hợp pháp hóa việc dùng cần sa, Bộ Trưởng Tư Pháp Liên Bang Jeff Sessions ban hành một huấn thị hủy bỏ những biện pháp dễ dãi dưới thời chính quyền trước. Tổng Thống Obama nhìn nhận rằng, theo luật liên bang, cần sa là chất hoàn toàn bị cấm, nhưng chủ trương không can thiệp tới những tiểu bang nào đã cho hợp pháp hóa việc sử dụng cần sa. Trong một cuộc phỏng vấn với Rolling Stone sau khi rời khỏi tòa Bạch Ốc, ông Obama nói là Bộ Tư Pháp gặp nan đề trong sự thi hành pháp lý với cần sa, một chất mà FDA (Cơ Quan Thực Phẩm và Dược Phẩm Liên Bang) xếp loại “Schedule 1 drug,” không có hiệu lực y khoa và nhiều tiềm năng gây nghiện.
Tổng Thống Donald Trump trong thời gian tranh cử năm 2016 cho rằng cần sa y khoa cũng như hợp pháp hóa cần sa giải trí là vấn đề của từng tiểu bang và ông tuyên bố các tiểu bang có quyền quản lý chuyện này. Nhưng sau khi thắng cử, ông Trump thay đổi lập trường nói rằng cần sa y khoa nên được phép bán, nhưng chính quyền liên bang phải tìm những cách xử trí đối với các tiểu bang cho trồng và bán cần sa giải trí. Tháng Hai năm ngoái, phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Sean Spicer trong một buổi họp báo nói là Bộ Tư Pháp cần áp dụng luật liên bang đối với các tiểu bang chấp thuận hợp pháp hóa cần sa giải trí.
Bộ Trưởng Sessions giải thích với các phóng viên là chỉ thị không can thiệp vào quyết định của các tiểu bang do Thứ Trưởng Tư Pháp James Cole đưa ra năm 2013 là không phù hợp với luật liên bang. Ông cho rằng dân chúng không được hướng dẫn đầy đủ về những nguy hại của cần sa. Theo lời ông: “Chúng tôi phải quyết định thi hành luật pháp như thế nào hợp lý và đúng chức năng của mình.”
Phóng Viên Jeff Pegues truyền hình CBS News dẫn lời một giới chức cao cấp Bộ Tư Pháp cho rằng huấn thị mới là sự đảo ngược luật lệ và sẽ tạo ra nhiều rắc rối làm nhiều người không hiểu có thể trồng, bán hay sử dụng ở những tiểu bang mà cần sa đã được cử tri biểu quyết chấp thuận là hợp pháp.
Thượng Nghị Sĩ Cộng Hòa Cory Gardner, tiểu bang Colorado, phản đối chính sách của Bộ Trưởng Tư Pháp Sessions. Ông là một trong số nhiều nhà lập pháp ở các tiểu bang đã hợp pháp hóa cần sa như Alaska, Washington, Massachusetts,… mau chóng phản ứng quyết định của Bộ Tư Pháp. Trong một tweet gởi đi, Thượng Nghị Sĩ Gardner cho biết trước khi được thượng viện chuẩn nhận, Bộ Trưởng Sessions đã nói với ông là sẽ theo quan điểm như Tổng Thống Trump để các tiểu bang tự quyết định rồi bây giờ lại đảo ngược. Ông cho rằng Bộ Tư Pháp giẫm đạp lên nguyện vọng của cử tri Colorado và các tiểu bang khác, đồng thời ông đe đọa sẽ tìm biện pháp ứng phó.
Tuy nhiên lời hứa hẹn riêng giữa Sessions với Gardner là không đủ cơ sở, và trong cuộc điều trần ở Quốc Hội, ông Sessions đã xác định rằng Quốc Hội Mỹ coi việc sở hữu và phân phối cần sa ở mọi tiểu bang là hành động trái phép, do đó Bộ Tư Pháp chỉ thi hành luật lệ và chỉ Quốc Hội mới có thể thay đối.
Một thăm dò của viện Gallup mới đây cho biết 64% dân Mỹ tán thành để người lớn trên 21 tuổi được hợp pháp sử dụng cần sa. Trước kia hầu hết số người đồng ý hợp pháp hóa cần sa là Dân Chủ và Độc Lập, hiện nay 51% người Cộng Hòa cũng ủng hộ chủ trương này.
Chính sách mới của Bộ Tư Pháp có vẻ như không làm cho giới thương mại cần sa lo lắng lắm vì họ trông cậy nơi sự bênh vực của các giới lập pháp tiểu bang và tin tưởng không dễ có thể dẹp bỏ ngành công nghiệp cần sa đang phát triển lớn mạnh với sự ủng hộ của công chúng và chính quyền địa phương.
Colorado hợp pháp hóa cần sa năm 2014, hiện có khoảng 35,000 người làm việc trong ngành công nghiệp này và mỗi năm đem về cho tiểu bang $226 triệu tiền thuế. California bắt đầu cho phép cần sa ngày 1 Tháng Giêng, 2018, theo dự đoán ước lượng của New Frontier Data sẽ đem lại từ $300 triệu đến $500 triệu tiền thuế năm nay. Các con số này dự đoán sẽ còn tăng lên rất nhanh.
Các nhà đầu tư đổ hàng trăm triệu đô la xây dựng nhà kiếng, hệ thống chiếu sáng, sưởi ấm, nhà kho và mở các cửa hàng thương mại. Chính quyền cũng đã thành lập những cơ quan thích ứng về điều hành, quản trị và kiện toàn những quy định cho hệ thống hoạt động. Tất cả những công trình ấy không dễ để bị xóa bỏ và nhiều quan sát viên tin là Bộ Trưởng Jeff Sessions và Bộ Tư Pháp của ông dường như đang đi ngược dòng lịch sử, chỉ có thể gây rắc rối chứ không ngăn cản được trào lưu đi tới của xã hội. ([email protected])