Friday, March 29, 2024

U xơ tử cung sau khi mãn kinh

BS. Hồ Ngọc Minh & BS. Hồ Vũ Mỹ Liên

LTS: Bác Sĩ Hồ Ngọc Minh được biết trong cộng đồng người Việt nhiều năm qua với chuyên khoa về hiếm muộn, vô sinh, và lựa chọn trai gái theo ý muốn. Ông đã từng làm nghiên cứu về bệnh hiếm muộn, và các bệnh ung thư của phụ nữ tại National Cancer Institute trực thuộc National Institutes of Health. Bác Sĩ Minh là Board Certified về Obstertrics, Gynecology và Reproductive Endocrinology Infertility. Phòng mạch tọa lạc trong khuôn viên bệnh viện Fountain Valley, tại 11180 Warner Ave., Suite 465, Fountain Valley, CA 92708. Số phone liên lạc: (714) 429-5848, trang nhà: www.bacsihongocminh.com.

Bướu xơ tử cung (uterine fibroids) là những khối u mọc ra từ những tế bào bắp thịt của tử cung (dạ con), còn gọi là leiomyomas hay myomas (myo: bắp thịt tử cung, mas: khối u).

Khoảng 50% phụ nữ từ 16 đến 50 tuổi có u xơ tử cung, nhiều nhất trong tuổi còn sinh đẻ 30 đến 40 tuổi khi lượng hormone estrogen còn sung mãn.

Khi được bác sĩ cho biết mình có bướu xơ tử cung, hầu hết các phụ nữ thường lo âu. Tuy nhiên gần như 99% bướu xơ tử cung là bướu hiền, không gây ra ung thư. Một người phụ nữ có thể có từ một đến nhiều khối u xơ với nhiều kích thước to nhỏ khác nhau.

Nguyên nhân:

Nguyên nhân gây ra bướu xơ vẫn chưa được biết rõ ràng, nhưng bướu thường tăng trưởng nhanh hơn khi có hormone nữ estrogen, thí dụ trong thời kỳ mang thai, hay khi uống thuốc có chất hormone estrogen. Nghiên cứu cho biết có một gene di truyền có thể làm cho các tế bào thịt tử cung phát triển bất bình thường, vì thế phụ nữ có tiền sử bệnh trong gia tộc, dễ có nguy cơ bị bướu xơ tăng cao. Điển hình, phụ nữ da đen hay bị bướu xơ hơn người da trắng và người Á Châu.

Triệu chứng

Đa số bướu u xơ không có triệu chứng gì báo hiệu ngoại trừ việc kinh nguyệt ra máu nhiều, kéo dài nhiều ngày, đau khi hành kinh, và có thể bị bệnh thiếu máu vì mất máu nhiều mỗi tháng. Bướu xơ còn có thể gây ra các triệu chứng khác như:

– đau tức vùng xương chậu, bụng dưới.

– đau tức chung quanh bọng đái làm đi tiểu nhiều, són tiểu, hay khó khăn khi đi tiểu.

-đau tức vùng hậu môn, đau đớn khi đi ngoài (đại tiện).

Bướu xơ, nhất là khi nằm trong ruột tử cung thường là một nguyên nhân gây ra vô sinh, hiếm muộn hay sẩy thai sớm. Bướu xơ lớn có thể làm sinh thiếu tháng, sanh ngược, sanh mổ.

Tuy nhiên, hầu hết mọi trường hợp, bướu xơ không gây ra triệu chứng gì có ảnh hưởng đến sức khỏe và không cần phải chữa trị. Vì kích tố nữ estrogen có thể làm cho bướu lớn nhanh, đa số sẽ teo nhỏ lại khi phụ nữ đến tuổi mãn kinh.

Các loại u xơ tử cung

Có bốn loại bướu u xơ:

  1. Intramural fibroid: Bướu mọc trong vách tử cung, đây là loại thường phát hiện nhất.
  2. Subserosal fibroid: Bướu nằm bên ngoài vách tử cung, dưới lớp màng bọc tử cung. Bướu có thể treo từ một cái cuống mọc ra từ vách tử cung còn gọi là pedunculated fibroids, có khi kích thước khá lớn, nhiều trường hợp lớn bằng trái banh bóng chuyền, hay banh bóng rổ.
  3. Subserosal fibroid: Bướu nằm bên trong lòng tử cung
  4. Cervical fibroid: Bướu nằm trong cổ tử cung.

Định bệnh

Bướu xơ tử cung thường được phát hiện khi khám phụ khoa và được xét nghiệm bằng siêu âm (ultrasound). Có khi bác sĩ sẽ dùng MRI hay CT scan cho những trường hợp đặc biệt, cần loại trừ các bướu dữ của buồng trứng, hay khi u nang quá lớn. Bác sĩ chữa trị hiếm muộn, vô sinh có thể dùng hình chụp “thông vòi trứng” (hysterosalpingogram, HSG) hay nội soi tử cung (hysteroscopy) hoặc soi bụng (laparoscopy) để truy tầm các bướu xơ trong ruột tử cung.

Chữa trị

Nếu không có triệu chứng gì phiền toái, bướu u xơ tử cung không cần chữa trị. Sau thời kỳ mãn kinh, hầu hết bướu u xơ sẽ teo lại.

Nếu cần phải chữa trị, có thể sử dụng từ thuốc men đến giải phẫu.

  1. Thuốc men, hormone:

Trong trường hợp nhẹ, có thể chỉ cần thuốc giảm đau, NSAIDs như ibuprofen. Kế đến là thuốc ngừa thai, hay đặt “vòng xoắn” có chất hormone Levonorgestrel, gọi là Levonorgestrel intrauterine system (LNG-IUS).

Trong bài viết “Thụ Thai Nhân Tạo”, BS. Minh có giải thích về hiệu ứng của thuốc Lupron, tác dụng ngắn hạn làm khống chế việc rụng trứng. Thuốc Depo-Lupron, tác dụng dài hạn hơn, làm cho buồng trứng tạm ngưng làm việc, tương tự như khi người phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh. Thiếu kích tố nữ estrogen, u nang sẽ teo lại khoảng 50%. Một loại thuốc ngừa thai khác, Mifepristone (RU-486), cũng có hiệu ứng làm teo u nang tương đương như Depo-Lupron. Tuy nhiên, vì khi ngưng thuốc, bướu sẽ mọc to trở lại, giải pháp nầy chỉ dùng tạm thời cho những u xơ có kích thước lớn, làm teo nhỏ tạm thời, trước khi chữa trị bằng phương pháp giải phẫu.

  1. Giải phẫu:

Ngày xưa, cắt bỏ dạ con là phương cách thông dụng nhất để chữa trị bướu xơ tử cung; ngày nay đây là biện pháp cuối cùng nếu các phương cách khác không thể áp dụng được. Trong trường hợp người phụ nữ muốn lưu giữ tử cung, hoặc còn muốn sanh con cái, bác sĩ sẽ giải phẫu chỉ cắt bỏ bướu u (myomectomy) mà thôi. Bướu u xơ có thể cắt bỏ qua một đường mổ nhỏ trên bụng tương tự như khi sanh mổ (laparotomy), hay mổ nội soi qua thành bụng (laparoscopy), hoặc mổ nội soi qua cửa mình (hysteroscopy).

  1. Endometrial ablation:Cạo hay đốt bỏ lớp màng lót trong ruột tử cung, nếu bướu nằm gần phía mặt trong của vách tử cung. Với phương pháp nầy, bướu sẽ teo dần vì thiếu máu tiếp liệu.
  2. Làm tắt nghẽn động mạch tiếp dưỡng tử cung (Uterine Artery Embolization):

Với sự hướng dẫn của máy quang tuyến, một ống nhỏ (catheter) được luồn vào trong động mạch tử cung (chạy dọc hai bên vách tử cung), qua đó những hạt bi nhỏ được bơm vào làm nghẽn động mạch tiếp máu tới u xơ. Thiếu máu bướu xơ sẽ teo lại và chết dần. Phương cách nầy có thể làm teo luôn tử cung, dùng cho những người không còn muốn sanh con nữa. Trong trường hợp, lỡ mang thai sau đó, có thể sanh con sớm, thiếu tháng.

  1. Hâm nóng bằng siêu âm (MRI-guided Ultrasound):

Một máy siêu âm đặc biệt, kết hợp với máy MRI, có thể làm rung động và phát nhiệt, hâm nóng, u xơ tử cung. U xơ bị “nấu chín” và teo lại. Hiệu quả tương tự như phương pháp #4.

  1. Đốt nóng bằng tia sáng laser (MRI-guided percutaneous laser ablation):

Máy MRI được sử dụng để định vị trí của khối u, sau đó một cái kim lớn được đâm xuyên qua da của bệnh nhân, xuyên vào khối u, một sợi dây dẫn quang gọi là fiber-optic cable được chuyền vào trong lòng của kim, tiếp theo là tia sáng laser được truyền qua sợi fiber-optic cable, phát nhiệt, làm teo bướu u xơ.

Tóm lại, vì đa số các u xơ không gây ra triệu chứng phiền hà, và không lớn nhanh nên không cần chữa trị, chỉ cần khám phụ khoa định kỳ cho tới thời kỳ nghỉ kinh, hầu hết bướu tự nhiên sẽ teo lại. Bướu xơ tử cũng không phải nguy hiểm khiến đa số phụ nữ phải mất ăn mất ngủ khi biết mình có u xơ tử cung. Tuy nhiên, nên tuân theo lời hướng dẫn của bác sĩ để tìm ra phương án thích hợp cho việc chữa trị, càng sớm càng tốt, tùy theo trường hợp, nhất là khi có các triệu chứng gây ra bởi bướu xơ tử cung.

Mời độc giả xem chương trình du lịch “Dân tộc Karen – Người cổ dài ở Thái Lan”(Phần 2)

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

MỚI CẬP NHẬT