HÀ NỘI, Việt Nam (NV) – Đang có tin đồn CSVN vận động để kéo dài thêm một năm nữa cái ghế chủ tịch luân phiên hiệp hội ASEAN, lấy cớ đại dịch COVID-19 cản trở mọi hoạt động dự trù cho nhiệm kỳ năm nay.
Theo thông lệ của tổ chức 10 nước Đông Nam Á (ASEAN), mỗi nước làm chủ tịch một năm luân phiên nhau theo mẫu tự A,B,C. Năm nay, CSVN tiếp nhập chức chủ tịch lại trùng với việc được bầu làm thành viên (không có quyền biểu quyết) của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc. Đây là “cơ hội kép” để Hà Nội có lợi thế để tuyên truyền với quần chúng trong nước và cả đối ngoại.
Nhưng chẳng may, đại dịch do siêu vi trùng COVID-19 ập đến như cơ bão vừa đột ngột vừa khủng khiếp nhất, buộc phải “cách ly xã hội” gần như “giới nghiêm” quân sự suốt nhiều tuần lễ. Hàng quán, tiệm tùng đóng cửa giống như các nước trên thế giới đến nay vẫn chưa trở lại bình thường.
Ngày 19 Tháng Ba vừa qua, CSVN thông báo, sau khi tham khảo với các nước thành viên và đối tác, “lùi thời điểm tổ chức Hội Nghị Cấp Cao ASEAN 36 và Hội Nghị Các Nhà Lãnh Đạo ASEAN-New Zealand tới cuối Tháng Sáu, 2020,” báo chí trong nước đưa tin.
Rồi đến ngày 14 Tháng Tư, cuộc họp ASEAN + 3 (Nhật Bản, Nam Hàn và Trung Quốc) chống COVID-19 diễn ra tại Hà Nội “trực tuyến” chứ không phải lãnh đạo các nước đến Việt Nam dự hội nghị vì phải tránh lây lan bệnh dịch.
Cho tới nay, dù Hà Nội khoe đã gần hai tuần lễ không có ca nào mắc COVID-19 mới, một tình hình hiếm hoi so với cả thế giới, nhưng cũng không có ai cả quyết Việt Nam coi như đã hoàn toàn an toàn trở lại mọi hoạt động để khi nào có thể tổ chức các hội nghị quốc tế. Tháng Sáu chắc gì đã an toàn nên có thể sẽ bị dời tiếp. Còn những tháng sau đó hiện chưa ai dám cả quyết.
Hôm Thứ Sáu, 1 Tháng Năm, ký giả David Hutt, qua một số nguồn tin, tiết lộ trên tạp chí Diplomat là chế độ Hà Nội thăm dò vận động để kéo dài chức chủ tịch luân phiên ASEAN sang năm 2021. Nếu đúng theo quy luật đã thỏa thuận, năm tới CSVN phải chuyển giao chức chủ tịch cho Brunei. Nếu CSVN được đồng ý kéo dài, Brunei phải đợi tới 2022 mới phiên, chuyện này sẽ là chưa từng có tiền lệ trong lịch sử của tổ chức.
Theo nhà phân tích Carl Thayer, cuộc họp ASEAN + 3 ngày 14 Tháng Tư vừa qua không đề cập gì tới kéo dài nhiệm kỳ của chức chủ tịch luân phiên ASEAN năm nay của Việt Nam ngoài chuyện phối hợp chống COVID-19. Nhưng ông Hutt dẫn một nguồn tin riêng nói rằng các cuộc trao đổi riêng rẽ đã diễn ra giữa các nhà ngoại giao trước khi có cuộc họp vừa nói. Dù vậy cũng không rõ nếu được thảo luận chính thức thì điều đó sẽ được ủng hộ hay bác bỏ. Đây cũng chỉ nên hiểu như kiểu tin đồn và những câu chuyện ở “cửa sau” của các nhà ngoại giao.
Năm nay, vừa là chủ tịch ASEAN vừa là thành viên Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, Hà Nội có năm mục tiêu với tham vọng nâng cao đoàn kết khu vực, kết nối và đối tác từ kinh tế đến xã hội. Theo ông Hutt, một phần các dự án đó có thể đạt được tuy có thể không đạt được ngay. Những vấn đề chính yếu trước mặt mà Hà Nội và nhiều nước ASEAN khác muốn đạt trong năm nay là một Bản Quy Tắc Ứng Xử Trên Biển Đông (COC) hầu ngăn chặn nguy cơ xung đột võ trang vì chủ quyền biển đảo, hy vọng xong vào năm 2021 không biết có đạt được không.
Nêu không có một nước ở vị thế mạnh thúc đẩy, một số nước vì lợi ích riêng cộng với sự mua chuộc, gây chia rẽ từ Bắc Kinh, rất có thể dẫn đến một COC hoàn toàn có lợi cho Trung Quốc. Nếu Brunei tiếp nhận ghế chủ tịch luân phiên ASEAN năm 2021 không có gì thay đổi, rất có thể nước này có những ý kiến khác hơn Hà Nội để giải quyết các căng thẳng trên Biển Đông.
Để có thể giúp Hà Nội làm chủ tịch ASEAN hai năm, phải có sự đồng thuận rất cao trong nội bộ ASEAN, một điều khó có thể xảy ra nếu Bắc Kinh đánh hơi thấy điều đó có hại cho các toan tính của họ. Chắc chắn, họ sẽ tìm cách phá cho bằng được. Các cuộc họp trước đây liên quan tới COC từng cho thấy như thế. (TN) [qd]